قانون بیمه بیکاری

1 - ماده 9 قانون بیمه بیکاری

کارفرمایان موظفند با هماهنگی شوراهای اسلامی و یا نمایندگان کارگران، فهرست محل های خالی شغل را که ایجاد می‌شوند به مراکز‌خدمات اشتغال محل اعلام نمایند.‌ محلهای شغلی مذکور (به استثنای رده‌های شغلی کارشناسی به بالا، منحصراً توسط مراکز خدمات اشتغال و با‌معرفی بیکاران تأمین می‌گردد.

‌تبصره 1 - دولت مکلف است، همه‌ساله از طریق سیستم بانکی و منابع اعتباری سازمان تأمین اجتماعی و با استفاده از اعتبارات قرض‌الحسنه،‌طرح های اشتغال‌زای مشخصی را جهت اشتغال به کار بیکاران مشمول این قانون در بودجه سالانه کشور پیش‌بینی و رأساً یا از طریق شرکتهای تعاونی و ‌یا خصوصی و با نظارت وزارت کار و امور اجتماعی به مورد اجراء گذارد.

‌تبصره 2 - بیکاران مشمول این قانون در اخذ پروانه‌های کسب و کار و موافقت اصولی و تأسیس واحدهای اقتصادی از وزارتخانه‌های صنعتی،‌کشاورزی و خدماتی با معرفی وزارت کار و امور اجتماعی در اولویت قرار خواهند داشت.

2 - ماده 8 قانون بیمه بیکاری

در موارد زیر مقرری بیمه بیکاری قطع خواهد شد:

‌الف - زمانی که بیمه شده مجدداً اشتغال به کار یابد.

ب - بنا به اعلام واحد کار و امور اجتماعی محل و یا نهضت سوادآموزی و سایر واحدهای ذیربط از طریق وزارت کار و امور اجتماعی، بیمه شده‌بیکار بدون عذر موجه از شرکت در دوره‌های کارآموزی یا سوادآموزی خودداری نماید.

ج - بیمه شده بیکار از قبول شغل تخصصی خود و یا شغل مشابه پیشنهادی خودداری ورزد.

‌د - بیمه شده بیکار ضمن دریافت مقرری بیمه بیکاری مشمول استفاده از مستمری بازنشستگی و یا ازکارافتادگی کلی شود.

ه - بیمه شده به نحوی از انحاء با دریافت مزد ایام بلاتکلیفی به کار مربوطه اعاده گردد.

‌تبصره 1 - در صورتی که پس از پرداخت مقرری بیمه بیکاری محرز شود که بیکاری بیمه شده، ناشی از میل و اراده او بوده است کارگر موظف به‌استرداد وجوه دریافتی به سازمان تأمین اجتماعی خواهد بود. مشمولین بند ( ه) این ماده نیز مکلف به بازپرداخت مقرری بیمه بیکاری دریافتی، به‌سازمان مذکور می‌باشند.

‌تبصره 2 - چنانچه بیمه شده بیکار اشتغال مجدد خود را مکتوم داشته و مقرری بیمه بیکاری را دریافت کرده باشد، ملزم به بازپرداخت مقرری‌دریافتی از تاریخ اشتغال خواهد بود.

‌تبصره 3 - دریافت کمک‌هزینه حین کارآموزی مانع استفاده از مقرری بیمه بیکاری نخواهد بود.

3 - ماده 7 قانون بیمه بیکاری

مدت پرداخت مقرری بیمه بیکاری و میزان آن به این شرح است:

الف – جمع مدت پرداخت مقرری از زمان برخورداری از مزایای بیمه بیکاری؛ اعم از دوره اجرای آزمایشی و یا دائمی آن برای مجردین، حداکثر 36 ماه و برای متأهلین یا متکلفین حداکثر 50 ماه، بر اساس سابقه کلی پرداخت حق بیمه و به این شرح می‌باشد:

1- از 6 ماه تا 24 ماه، برای مجردین 6 ماه و برای متاهلین یا متکفلین 12 ماه 

2- از 25 ماه تا 120 ماه، برای مجردین 12 ماه و برای متاهلین یا متکفلین 18 ماه 

3- از 121 ماه تا 180 ماه، برای مجردین 18 ماه و برای متاهلین یا متکفلین 26 ماه 

4- از 181 ماه تا 240 ماه، برای مجردین 26 ماه و برای متاهلین یا متکفلین 36 ماه 

5- از 241 ماه به بالا، برای مجردین 36 ماه و برای متاهلین یا متکفلین 50 ماه .

‌تبصره: 

الف- افراد مسن مشمول این قانون که دارای 55 سال سن و بیشتر هستند، تا زمانی که مشغول به کار نشده‌اند، می‌توانند تا رسیدن به سن‌بازنشستگی تحت پوشش بیمه بیکاری باقی بمانند.

ب- میزان مقرری روزانه بیمه شده بیکار معادل 55% متوسط مزد یا حقوق و یا کارمزد روزانه بیمه شده است. به مقرری افراد متأهل یا‌متکفل، تا حداکثر 4 نفر از افراد تحت تکفل، به ازاء هر یک نفر، به میزان 10% حداقل دستمزد افزوده خواهد شد. در هر صورت، مجموع دریافتی‌مقرری ‌بگیر نباید از حداقل دستمزد، کمتر و از 80% متوسط مزد یا حقوق وی بیشتر باشد.

ج - مقرری بیمه بیکاری از روز اول بیکاری قابل پرداخت می باشد.

‌تبصره 1 می گوید: متوسط مزد یا حقوق روزانه بیمه شده بیکار، برای محاسبه مقرری بیمه بیکاری؛ عبارت است از جمع کل دریافتی بیمه شده که به‌مأخذ آن حق بیمه دریافت شده در آخرین 90 روز قبل از شروع بیکاری، تقسیم بر روزهای کار، و در مورد بیمه شدگانی که کارمزد دریافت می‌کنند، ‌آخرین مزد عبارت است از:  جمع کل دریافتی بیمه شده که به مأخذ آن حق بیمه دریافت شده در آخرین 90 روز قبل از شروع بیکاری تقسیم بر 90.

در‌صورتی که بیمه شده کارمزد، ظرف 3 ماه مذکور مدتی از غرامت دستمزد استفاده کرده باشد، متوسط مزدی که مبنای محاسبه غرامت دستمزد قرار‌گرفته، به منزله دستمزد ایام بیکاری تلقی شده و در محاسبه منظور خواهد شد.

‌مطابق تبصره 2؛  افراد تحت موضوع این ماده عبارتند از:

1 - همسر (‌زن یا شوهر)

2 - فرزندان دختر، تا زمانی که ازدواج نکرده اند و فاقد حرفه و شغل باشند.

3 - فرزندان پسر که سن آنان کمتر از هجده سال تمام باشد و یا فقط به تحصیل مشغول باشند و یا طبق نظر پزشک معتمد سازمان تأمین‌اجتماعی، از کارافتاده کلی باشند.

4 - پدر و مادر که سن پدر از 60 سال بیشتر باشد و یا طبق نظر پزشک معتمد سازمان تأمین اجتماعی از کارافتاده کلی باشند و در هر حال معاش‌آنان فقط توسط بیمه شده تأمین شود.

5 - خواهر و برادر تحت تکفل، در صورت داشتن شرایط مربوط به فرزندان دختر و پسر، مذکور در بندهای (2) و (3) این تبصره.

‌تبصره 3 - دریافت مقرری بیمه بیکاری مانع از دریافت مستمری جزئی نخواهد بود.

‌تبصره 4 - در صورت بیکاری زوجین، فقط یکی از آنان (‌زن یا شوهر) حق استفاده از افزایش مقرری به ازاء هر یک از فرزندان را خواهد داشت.

‌تبصره 5 - بیمه شده بیکار و افراد تحت تکفل، در مدت دریافت مقرری بیمه بیکاری از خدمات درمانی موضوع بندهای ‌الف و ب ماده (3)‌قانون تأمین اجتماعی استفاده خواهند کرد.

‌تبصره 6 - مقرری بیمه بیکاری مانند سایر مستمری های تأمین اجتماعی از پرداخت هر گونه مالیات معاف خواهد بود.

‌تبصره 3 - دریافت کمک‌هزینه حین کارآموزی، مانع استفاده از مقرری بیمه بیکاری نخواهد بود.

4 - ماده 6 قانون بیمه بیکاری

بیمه شدگان بیکار در صورت احراز شرایط زیر استحقاق دریافت مقرری بیمه بیکاری را خواهند داشت:

‌الف - بیمه شده قبل از بیکار شدن حداقل (6) ماه سابقه پرداخت بیمه را داشته باشد.

مشمولین تبصره (2) ماده (2) این قانون از شمول این بند‌مستثنی می‌باشد.

ب - بیمه شده مکلف است ظرف 30 روز از تاریخ بیکاری با اعلام مراتب بیکاری به واحدهای کار و امور اجتماعی آمادگی خود را برای اشتغال‌به کار تخصصی و یا مشابه آن اطلاع دهد. مراجعه پس از 30روز با عذر موجه و با تشخیص هیأت حل اختلاف تا سه ماه امکان‌پذیر خواهد بود.

ج - بیمه شده بیکار مکلف است در دوره‌های کارآموزی و سوادآموزی که توسط واحد کار و امور اجتماعی و نهضت سوادآموزی و یا سایر‌واحدهای ذیربط با تأیید وزارت کار و امور اجتماعی تعیین می‌شود شرکت نموده و هر دو ماه یک بار گواهی لازم در این مورد را به شعب تأمین‌اجتماعی تسلیم نماید.

‌تبصره 1 - کارگرانی که در زمان دریافت مقرری بیمه بیکاری به شغل یا مشاغلی گمارده می‌شوند که میزان حقوق و مزایای آن از مقرری بیمه بیکاری‌متعلقه کمتر باشد مابه‌التفاوت دریافتی بیمه شده از حساب صندوق بیمه بیکاری پرداخت خواهد شد.

‌تبصره 2 - مدت دریافت مقرری بیمه بیکاری جزء سوابق پرداخت حق بیمه، بیمه شده از نظر بازنشستگی، ازکارافتادگی و فوت محسوب خواهد‌شد.

5 - ماده 5 قانون بیمه بیکاری

حق بیمه بیکاری به میزان 3% مزد بیمه شده است که بطور کامل، توسط کارفرما تأمین و پرداخت خواهد شد. طبق تبصره، مزد بیمه شده و نحوه تشخیص تعیین حق بیمه بیکاری، چگونگی وصول آن، تکلیف بیمه شده و کارفرما و همچنین نحوه رسیدگی به‌اعتراض، تخلفات و سایر مقررات مربوطه در این مورد ،بر اساس ضوابطی است که برای حق بیمه سایر حمایتهای تأمین اجتماعی در قانون و مقررات‌تأمین اجتماعی پیش‌بینی شده است.

6 - ماده 4 قانون بیمه بیکاری

بیمه شده بیکار، با معرفی کتبی واحد کار و امور اجتماعی محل، از مزایای این قانون بهره مند خواهد شد. بر اساس تبصره این قانون، بیکاران مشمول این قانون؛ کلیه حقوق و مزایا و خسارات مربوط به موضوع قانون کار را دریافت خواهند نمود.

7 - ماده 3 قانون بیمه بیکاری

بیمه بیکاری به عنوان یکی از حمایت‌های تأمین اجتماعی است و سازمان تأمین اجتماعی مکلف است با دریافت حق بیمه مقرر، به‌بیمه‌شدگانی که طبق مقررات این قانون بیکار می‌شوند مقرری بیمه بیکاری پرداخت نماید.

8 - ماده 2 قانون بیمه بیکاری

بیکار از نظر این قانون بیمه شده‌ای است که بدون میل و اراده بیکار شده و آماده کار باشد.

‌تبصره 1 - بیمه شدگانی که به علت تغییرات ساختار اقتصادی واحد مربوطه به تشخیص وزارتخانه ذیربط و تأیید شورای عالی کار بیکار موقت‌شناخته شوند نیز مشمول مقررات این قانون خواهند بود.

‌تبصره 2 - بیمه شدگانی که به علت بروز حوادث قهریه و غیر مترقبه از قبیل سیل، زلزله جنگ، آتش‌سوزی و... بیکار می‌شوند با معرفی واحد کار و‌امور اجتماعی محل از مقرری بیمه بیکاری استفاده خواهند کرد.

9 - ماده 1 قانون بیمه بیکاری

کلیه مشمولین قانون تأمین اجتماعی که تابع قوانین کار و کار کشاورزی هستند، مشمول مقررات این قانون قرارمی گیرند. طبق تبصره ماده 1 قانون بیمه بیکاری، گروههای زیر شامل مقررات این قانون نیستند:

صاحبان حرفه ها و مشاغل آزاد و بیمه‌شدگان اختیاری

بازنشستگان و ازکارافتادگان کلی

اتباع خارجی