1 - انعقاد قرارداد بدون پرداخت حق بیمه
اگر نگوییم بسیاری از کارفرمایان، هستند کارفرمایانی که در ابتدای کار، قراردادی مبنی بر عدم پرداخت حق بیمه با کارگران تنظیم می‌کنند و با کارگران توافق می‌کنند که حق بیمه‌ای برای آنها پرداخت نکنند، اما چنین قراردادی اصلاً اعتبار قانونی ندارد، یعنی با وجود تنظیم چنین قراردادی، کارفرما باید حق بیمه کارگران را پرداخت نماید و در صورت شکایت کارگر از کارفرما، علاوه بر پرداخت حق بیمه کارگر؛ حتی اگر قبلاً نیز پرداخت شده باشد، مشمول پرداخت جریمه نیز خواهد شد.
بعضی از کارگران، برای به‌دست‌آوردن شغل مورد نظر ، با امضای چک، سفته یا رضایت‌نامه، از حق بیمه خود می‌گذرند. ممکن است به این صورت القاء شود که خود کارگر شرایط را پذیرفته است؛ ولی باید دو نکته را در نظر داشت، اول این که طبق قانون کار، چنین قول و قرارهایی بی اعتبار است و دوم این که کارگر به خاطر شرایط، مجبور به پذیرش شروط کارفرما شده است.
جریمه عدم پرداخت حق بیمه توسط کارفرما
کارفرمایان موظفند در موعد مقرر در قانون، حقوق بیمه و بیمه بیکاری شده برای کارگران خود را پرداخت نمایند. اگر کارفرما، در موعد مقرر در قانون، تمام یا قسمتی از حق بیمه و بیمه بیکاری مربوط به هر ماه را پرداخت ننماید، علاوه بر تادیه اصل حق بیمه و بیمه بیکاری، ملزم به پرداخت جریمه نقدی مقطوع خواهد بود.
مبلغ این جریمه، بسته به مبلغ بدهی ماهانه، می تواند معادل 7 تا 22 درصد تمام یا کسری بدهی پرداخت نشده همان ماه باشد.
اگر کارفرما، حق بیمه کارگران را پرداخت نکند، علاوه بر این که باید حق بیمه قانونی آنها را پرداخت نماید، باید به سازمان تامین اجتماعی نیز جریمه قانونی پرداخت نماید که این جریمه دو تا ده برابر حق بیمه کارگر خواهد بود.
2 - مهلت شکایت از کارفرما برای بیمه نکردن کارگر
مرور زمان، یعنی گذشتن مهلتی که پس از آن طرح شکایت ممکن نمی باشد. شکایت کارگران از کارفرمایان در مورد عدم پرداخت حق بیمه مشمول مرور زمان نمی گردد و هر زمان می تواند مطرح شود. حتی بعد از فوت کارگر، وراث او نیز می توانند جهت دریافت حقوق بیمه پرداخت نشده کارگر، اقدام نمایند.
3 - دلایل بیمه نکردن کارگر توسط کارفرما
1.نداشتن مجوز‌های لازم و قانونی برای کسب و کار مانند کد کارگاه
2.بیمه یکی از موارد مهم برای اثبات ارتباط بین کارگر و کارفرماست و کارفرما را موظف می‌کند تمام حقوق قانونی کارگر از جمله عیدی و سنوات را به‌طور کامل پرداخت کند.
3.از نظر بعضی کارفرمایان، پرداخت بیمه هزینه اضافی است و سعی می‌کنند با ترفند‌های گوناگون مانند اخذ چک و سفته، از این وظیفه شانه خالی کنند.
4 - بیمه نکردن کارگر در قانون
حقوق کارگر شامل پاداش، عیدی، دستمزد، حق اولاد، حق مسکن و تمام موارد ذکرشده در قرارداد کتبی می باشد که کارفرما موظف و متعهد به پرداخت در زمان مشخص شده در قرارداد و طبق توافق، می باشد. قانونگذار هیچ عذری را در مورد پرداخت نکردن حقوق کارگر قابل قبول نمی داند و در صورت عدم پرداخت حقوق ، کارگر می تواند به اداره کار از کارفرما شکایت کند.
در ماده 148 قانون کار چنین آمده است که: کارفرمایان کارگاه‌های مشمول این قانون مکلف هستند بر اساس قانون تأمین اجتماعی، نسبت به بیمه نمودن کارگران واحد خود اقدام‌نمایند.
طبق این قانون، این حق به صورت کاملا قانونی جزو وظایف کارفرمایان می باشد و امکان تخلف و نادیده گرفتن از آن وجود ندارد و اگر کارفرمایی، برخلاف این ماده کارگر یا کارگران خود را بیمه نکند، طبق قانون برای عمل چنین کارفرمایی ضمانت اجرا در نظر گرفته شده و کارفرما محکوم به پرداخت حق بیمه و جریمه به دلیل عدم پرداخت حق بیمه خواهد شد.
یکی از مواردی که در حقوق هر کارگری ذکر شده و کارفرما موظف به پرداخت آن می باشد، حق بیمه است که کارفرما باید در پایان هر ماه، لیست بیمه کارگر را بر طبق حقوق دریافتی، به سازمان تامین اجتماعی ارسال کند. یکی از مزایای پرداخت حق بیمه برای کارگران، بازنشستگی است.
در ماده 36 قانون تامین اجتماعی مقرر شده است: کارفرما مسئول پرداخت حق بیمه سهم خود و بیمه شده به سازمان می‌باشد و مکلف است در موقع پرداخت مزد یا حقوق و مزایا سهم بیمه شده را کسر نموده و سهم خود را بر آن افزوده به سازمان تادیه نماید. در صورتی که کارفرما از کسر حق بیمه سهم بیمه شده خودداری کند شخصاً مسئول پرداخت آن خواهد بود، تاخیر کارفرما در پرداخت حق بیمه یا عدم پرداخت آن رافع مسئولیت و تعهدات سازمان در مقابل بیمه شده نخواهد بود.
تبصره: بیمه شدگانی که تمام یا قسمتی از درآمد آنها به ترتیب مذکور در ماده 31 این قانون تامین می‌شود، مکلفند حق بیمه سهم خود را برای پرداخت به سازمان به کارفرما تادیه نمایند ولی در هر حال کارفرما مسئول پرداخت حق بیمه خواهد بود.
در این ارتباط ماده 148 قانون کار در این ارتباط آمده است: کارفرمایان کارگاه‌های مشمول این قانون مکلف هستند بر اساس قانون تامین اجتماعی، نسبت به بیمه نمودن کارگران واحد خود اقدام نمایند.
در ماده 183 قانون کار در مورد ضمانت اجرای پرداخت ننمودن حق بیمه کارگران این چنین آمده است: کارفرمایانی که بر خلاف مفاد ماده 148 این قانون از بیمه نمودن کارگران خود خودداری نمایند، علاوه بر تادیه کلیه حقوق متعلق به کارگر (سهم کارفرما) با توجه به شرایط و امکانات خاطی و مراتب جرم به جریمه نقدی معادل دو تا ده برابر حق بیمه مربوطه محکوم خواهند شد.